Werelderfgoed Schokland
Skyline Noordpunt (Emmeloord) Schokland
Schokland vanuit zeemansperspectief
Schokland, het voormalig eiland in de Zuiderzee, is een gewild object voor fotografen. Dat leverde al veel mooie beelden op. Maar nog nooit vanuit het zeemansperspectief. Marcel Jaasma uit Emmeloord bedacht een andere manier om Schokland in beeld te brengen. Zijn foto van de haven op de noordpunt van het voormalige eiland brengt kunst en cultuur bij elkaar.
Tekst : Thea van Setten
Fotografie: Marcel Jaasma
Marcel, in het dagelijks leven goudsmid in Emmeloord en een fervent natuur- en landschapsfotograaf, verdiepte zich in de geschiedenis van Schokland. Hij raakte gefascineerd door de voortdurende strijd van de eilandbewoners tegen het water. De woeste Zuiderzee zorgde voor diverse overstromingen en maakte het leven op het eiland zwaar. De armoede was groot. Aan de andere kant waren de Schokkers, veelal vissers van beroep, voor hun levensonderhoud ook afhankelijk van de zee. In 1859 werd de situatie onhoudbaar en moesten de Schokkers hun eiland, op last van koning Willem III, verlaten. In 1942 volgde de inpoldering en werd Schokland onderdeel van de Noordoostpolder. Sinds 1995 staat het op de Unesco Wereld Erfgoedlijst en is het een veel bezocht en gefotografeerd cultuurerfgoed. Marcel vertelt met zijn foto het historische verhaal van Schokland, vanuit het perspectief van de zeelieden, die destijds de haven van Schokland binnen vaarden.
Skyline van Schokland
De foto laat de skyline van de noordpunt van Schokland zien, met links het lichtwachtershuis, het lichtbaken symmetrisch in het midden en helemaal rechts het misthoornhuisje. “Ik was er al een paar keer langs gereden en zag er een mooie compositie in”, vertelt Marcel. “Toen ik door de lens keek, en dit beeld zag op een afstand van zo’n 300 meter, dacht ik dit is precies wat de zeelieden vroeger zagen toen ze de haven binnen vaarden. Dat vond ik een heel mooi en bijzonder perspectief. Door de weidsheid van het landschap, kun je de foto zo nemen, dat het net lijkt alsof er niets voor ligt. Hiermee creëer je de illusie dat het nog steeds een eiland is.”
Het gouden uurtje
Het idee voor de foto was geboren, maar de uitwerking ervan vergde nog de nodige voorbereiding. “Omdat ik de foto in zwart-wit wilde maken, had ik veel contrast nodig. Dat krijg je bijvoorbeeld door contrasterende kleuren, een bepaalde lichtinval en contrasten in vorm. Het zogenoemde gouden uurtje, een uur na zonsopkomst, is hiervoor het meest geschikte tijdstip. Om een optimaal contrast te kunnen krijgen, spelen ook de weersomstandigheden een rol. Op een ochtend in januari, met een temperatuur van zes graden onder nul, leken de omstandigheden perfect. Er was een lichte nevel, maar het zicht was goed. De zon kwam op en er scheen een rode gloed over het voormalig eiland Schokland. Wat ik toen zag, is met geen pen te beschrijven. Het kleurenpallet van de lucht van diep paars via lila naar blauw en alle kleurschakeringen erin. Ik had nog nooit zoiets moois gezien. Alsof je even in een sprookjeswereld leeft. Het was echt een waanzinnig fotomoment. De rijp op de daken en op het hout en het metaal vergrootten het contrast. Dat zat allemaal in het beeld, daar hoefde ik niets aan te doen”
Techniek
Marcel gebruikte voor dit hoge resolutie beeld een 40/150 mm lens. “ De foto is genomen bij 95 mm. De hoge resolutie (100 megabite, tegen normaal ongeveer 15 megabite) geeft een enorm scherp beeld. De camera maakt dan acht opnames, die in één beeld worden verwerkt.” Hij heeft de foto bewerkt met Silver Efex Pro, een speciaal softwareprogramma voor zwart-wit foto’s. ”Dit programma kan bijvoorbeeld schaduwen versterken of verzwakken of juist bepaalde elementen oplichten. Zo heb ik de bovenkant van de foto iets donkerder gemaakt, waardoor het optisch lijkt alsof het eiland nog verder naar beneden wordt gedrongen. Ik ben me er wel van bewust dat ik alle regels van de fotografie aan mijn laars heb gelapt. De regel van derden, dus een derde lucht en twee derde land, gaat in deze foto natuurlijk helemaal niet op. Door het bijzondere zeemansperspectief is dat eerder 85% lucht en 15% land. “
Minimalisme
“Mijn voorkeur gaat uit naar minimalistische fotografie”, aldus Marcel. “De foto van de skyline van Schokland vertelt eigenlijk meer het historische verhaal dan dat het de werkelijkheid laat zien. Het is een tragisch verhaal. Het eiland zakt weg in de zee. Het geeft een beeld van de voortdurende strijd met het water. Ik ben nu ook bezig om onderdelen van deze foto, zoals het misthoornhuisje, en het lichtbaken apart te fotograferen. Ik zoek dan altijd naar de essentie van wat ik in beeld wil brengen. Hoe meer je weglaat, hoe sterker het beeld vaak wordt. Het gaat me veel meer om het lijnenspel, de lichtval en de compositie van de foto. Zo heb ik bijvoorbeeld het misthoornhuisje ook vanuit een laag standpunt gefotografeerd terwijl er een enorme witte wolk achter hangt. De contrasten tussen het donkere huisje en de witte achtergrond maken dat het beeld een dreigend karakter krijgt. In de toekomst wil ik me nog verder gaan verdiepen in minimalistische fotografie.“
